تمرین ۱۳ آخر فصل فیزیک دهم
تندی شناورها در دریا بر حسب یکایی به نام **گره** بیان میشود. هر گره دریایی برابر $$\text{0/5144}$$ متر بر ثانیه است. تاریخیچه گره دریایی به حدود $$\text{400}$$ سال پیش باز میگردد، زمانی که ملوانان تندی متوسط کشتی خود را با استفاده از وسیلهای به نام تندیسنج گرهدار اندازه میگرفتند. این وسیله، شامل طنابی بود که در فواصل مساوی، گرهای روی آن زده شده بود. در حین کشیده شدن طناب به دریا، تعداد گرههای رد شده از دست ملوان در یک زمان معین شمرده میشد و تندی متوسط کشتی را به دست میآوردند. پس از آن، ملوانها از واژهی «گره» برای بیان تندی متوسط کشتی استفاده میکردند.
الف) اگر یک کشتی حمل کالا با تندی $$\text{14}$$ گره از بندر شهید رجایی به طرف جزیرهی لاوان حرکت کند، تندی آن را بر حسب کیلومتر بر ساعت به دست آورید.
ب) مایل، یکی دیگر از یکاهای متداول طول در دستگاه بریتانیایی است. یک مایل دریایی برابر $$\text{1852}$$ متر است. تندی کشتی قسمت (الف) را بر حسب مایل بر ساعت به دست آورید.
پاسخ تشریحی و گام به گام تمرین ۱۳ آخر فصل اول فیزیک دهم
سلام! این تمرین دو بخش تبدیل واحد جذاب در مورد سرعتهای دریایی دارد و شما را با واحد **گره ($$\text{knot}$$)** آشنا میکند. 😊
### دادههای اصلی
* **تندی کشتی ($$v$$ ):** $$\text{14 knots}$$
* **رابطهی گره:** $$\text{1 knot} = 0/5144 \text{ m}/\text{s}$$
---
### الف) محاسبه تندی بر حسب کیلومتر بر ساعت ($$\text{km}/\text{h}$$ )
$$\mathbf{v}_{\text{km/h}} = 14 \frac{\text{knot}}{\text{}} \times \left( \frac{0/5144 \text{ m}/s}{1 \text{ knot}} \right) \times \left( \frac{1 \text{ km}}{1000 \text{ m}} \right) \times \left( \frac{3600 \text{ s}}{1 \text{ h}} \right)$$
$$\mathbf{v}_{\text{km/h}} = \frac{14 \times 0/5144 \times 3600}{1000} \frac{\text{km}}{\text{h}}$$
$$\mathbf{v}_{\text{km/h}} = \frac{25895/04}{1000} \frac{\text{km}}{\text{h}}$$
$$\mathbf{v}_{\text{km/h}} \approx 25/895 \frac{\text{km}}{\text{h}}$$
* **پاسخ الف:** تندی کشتی تقریباً **$$\text{25/9} \text{ km}/\text{h}$$** است.
---
### ب) محاسبه تندی بر حسب مایل بر ساعت ($$\text{miles}/\text{h}$$ )
در این قسمت باید تندی را از $$\text{m}/\text{s}$$ به $$\text{mile}/\text{h}$$ تبدیل کنیم.
**روابط تبدیل:**
* **طول:** $$\text{1 mile} = 1852 \text{ m}$$
* **زمان:** $$\text{1 h} = 3600 \text{ s}$$
* **تندی بر حسب $$\text{m}/\text{s}$$ :** $$\text{14 knots} = 14 \times 0/5144 \text{ m}/\text{s} = 7/2016 \text{ m}/\text{s}$$
$$\mathbf{v}_{\text{mile/h}} = 7/2016 \frac{\text{m}}{\text{s}} \times \left( \frac{1 \text{ mile}}{1852 \text{ m}} \right) \times \left( \frac{3600 \text{ s}}{1 \text{ h}} \right)$$
$$\mathbf{v}_{\text{mile/h}} = \frac{7/2016 \times 3600}{1852} \frac{\text{mile}}{\text{h}}$$
$$\mathbf{v}_{\text{mile/h}} = \frac{25925/76}{1852} \frac{\text{mile}}{\text{h}}$$
$$\mathbf{v}_{\text{mile/h}} \approx 14 \frac{\text{mile}}{\text{h}}$$
**نکته جالب:** تعریف یک گره دقیقاً بر اساس حرکت یک مایل دریایی در یک ساعت است. یعنی $$\text{1 knot} = 1 \text{ mile}/\text{h}$$. این همان عددی است که در صورت سوال ($$\text{14}$$ گره) داده شده بود، اما این روش تبدیل، رابطه را به صورت دقیق ریاضی تأیید میکند.
* **پاسخ ب:** تندی کشتی **$$\text{14}$$ مایل بر ساعت** است.
تمرین ۱۴ آخر فصل فیزیک دهم
ذرع و فرسنگ از جمله یکاهای قدیمی ایرانی برای طول است. هر ذرع $$\text{104}$$ سانتیمتر و هر فرسنگ $$\text{6000}$$ ذرع است. قشم، بزرگترین جزیرهی خلیج فارس است که مساحت آن از بیش از بیست کشور جهان بزرگتر است. طول این جزیره حدود $$\text{120}$$ کیلومتر برآورد شده است. این طول را بر حسب **ذرع** و **فرسنگ** بیان کنید.
پاسخ تشریحی و گام به گام تمرین ۱۴ آخر فصل اول فیزیک دهم
سلام! این تمرین شما را به تاریخ اندازهگیریهای ایرانی میبرد و یکای طول سنتی **ذرع** و **فرسنگ** را با یکای استاندارد **کیلومتر** مقایسه میکند. 😊
### ۱. دادههای اصلی و هدف
* **طول جزیره قشم ($$L$$ ):** $$\text{120 km}$$
* **روابط تبدیل:**
* $$\text{1 ذرع} = 104 \text{ cm}$$
* $$\text{1 فرسنگ} = 6000 \text{ ذرع}$$
* **هدف:** تبدیل $$\text{120 km}$$ به **ذرع** و **فرسنگ**.
---
### الف) تبدیل طول به ذرع\n
ما باید $$\text{km}$$ را به $$\text{cm}$$ و سپس به **ذرع** تبدیل کنیم.
**روابط تبدیل:** $$\text{1 km} = 1000 \text{ m} = 100000 \text{ cm}$$
$$L_{\text{ذرع}} = 120 \text{ km} \times \left( \frac{100000 \text{ cm}}{1 \text{ km}} \right) \times \left( \frac{1 \text{ ذرع}}{104 \text{ cm}} \right)$$
$$L_{\text{ذرع}} = \frac{120 \times 100000}{104} \text{ ذرع}$$
$$L_{\text{ذرع}} = \frac{12000000}{104} \text{ ذرع} \approx 115384/6 \text{ ذرع}$$
* **پاسخ ذرع:** طول جزیره قشم تقریباً **$$\text{115385}$$ ذرع** است.
---
### ب) تبدیل طول به فرسنگ
با داشتن طول بر حسب ذرع، به راحتی میتوانیم آن را به فرسنگ تبدیل کنیم:
**رابطه تبدیل:** $$\text{1 فرسنگ} = 6000 \text{ ذرع}$$
$$L_{\text{فرسنگ}} = 115384/6 \text{ ذرع} \times \left( \frac{1 \text{ فرسنگ}}{6000 \text{ ذرع}} \right)$$
$$L_{\text{فرسنگ}} = \frac{115384/6}{6000} \text{ فرسنگ} \approx 19/23 \text{ فرسنگ}$$
* **پاسخ فرسنگ:** طول جزیره قشم تقریباً **$$\text{19/2}$$ فرسنگ** است.
*(نکته: هر فرسنگ تقریباً معادل $$\text{6/24 km}$$ است، پس $$\text{120 km} iv 6/24 pprox 19/2 ext{ فرسنگ}$$ که تأیید کنندهی محاسبه است.)*